Pankreas kanseri, midenin arkasında bulunup sindirim enzimlerini salgılayan pankreas bezinin kötü huylu tümörüdür. Hastaların üçte ikisi 65 yaş üzerinde tanı alır. Erkeklerin pankreas kanserine yakalanma olasılığı kadınlara göre daha fazladır. Pankreas kanseri için en büyük risk faktörlerinden biri sigara içiciliğidir. Çoğu kanserde olduğu gibi pankreas kanserinde de erken tanı çok önemlidir. Tümörün boyutu ve kanserin diğer organlara yayılıp yayılmadığı, hayatta kalma oranlarını belirlemektedir. Pankreas kanserinin erken teşhisi zordur çünkü genellikle hastalık ilerleyene kadar semptomlar nadiren görülür. Pankreas kanseri sıklıkla ileri bir aşamada farkedildiğinden, prognozu ve hayatta kalma oranları diğer tümörlere göre daha kötüdür. Bazı semptomlar, ilerlemiş bir pankreas kanserine veya başka bir hastalığa işaret edebilir.
Pankreas Kanserinin Semptomları
Semptomların tipi ve potansiyel başlangıç zamanı, tümörün pankreasta nerede bulunduğuna bağlıdır. Örneğin, tümör pankreas başına yerleştiğinde sarılık belirtileri ortaya çıkabilir. Tümör pankreasın ortasında veya kuyruğunda ağrı ve kilo kaybı daha belirgin olabilir. Pankreasın gövdesi veya kuyruğunun semptomları göstermesi daha uzun sürebilir, bu da tümöre keşfedilmeden önce büyümesi veya yayılması için daha fazla zaman verir. Pankreas kanserlerinin %90’ından fazlası pankreas kanallarında gelişen “pankreas adenokarsinomu”dur. Daha az sıklıkla ortaya çıkan nöroendokrin tümörler, daha farklı semptomlar gösterebilir.
Sırt ve karın ağrısı: Karın veya sırtta ara ara oluşan bir ağrı pankreas kanserinin tipik bir belirtisidir. Tümör omurgaya baskı yapabileceğinden, bu genellikle pankreasın gövdesinde veya kuyruğunda gelişen tümörlerin sonucudur. Bazen önce karın sonra sırt ağrısı başlamaktadır. Ağrı nedeni ile sık sık öne eğilmek, dinlenme halinde daha da kötüleşebilen ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Pankreas kanseri ağrısı kişiden kişiye değişebileceğinden, ağrıyla ilgili yeni semptomları mutlaka doktorunuzla paylaşmanız gerekmektedir.
Sarılık: Pankreas kanseri semptomlarının çoğu ilk önce diğer durumlarla (mide-bağırsak sorunları veya stres gibi) karıştırılsa da, sarılıkla ilgili semptomlar tipik olarak göz ardı edilemeyecek kadar şiddetlidir. Pankreas kanseri tümörü safra kanalını tıkadığında, aşağıdaki gibi belirti ve semptomlara neden olan ağrısız sarılıkla sonuçlanır:
- Gözler ve ciltte sarılık olması
- Koyu renkli dışkı
- Tuvalette yüzen, soluk ve yağlı dışkı
- Kaşıntı (kaşıntılı cilt)
Kilo kaybı: İstemsiz kilo kaybı bir sağlık sorununa işaret etmektedir. Pankreas kanserinin en tipik belirtilerinden biri kilo kaybıdır.
Sindirim problemleri: Tümör büyüdükçe mideyi veya sindirim sisteminin diğer bölgelerini iterek bazı sindirim sistemi ile ilişkili semptomlara neden olabilir. Bu semptomlar aşağıdaki gibi olabilir:
- İştah azalması
- Hazımsızlık
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın şişkinliği veya şişmesi
Halsizlik: Aşırı yorgunluk sıklıkla başka hastalıkların bir belirtisi olsa da, pankreas kanserinin de bir belirteci olabilir. Her iki durumda da, olağandışı halsizliğe dikkat etmek önemlidir.
Ani başlayan diyabet: Pankreas kanseri erken teşhis edildiğinde, bunun nedeni tipik olarak farklı bir hastalık için yapılan bir tıbbi görüntüleme esnasında fark edilmesi veya diyabet gibi başka bir tanının kanseri tespit etmesidir.
Kilo artışına bağlı olmayan ani başlangıçlı diyabet, belirgin bir sebep olmaksızın geç diyabet başlangıcı pankreas kanserine işaret ediyor olabilir. Kan şekerini düzenleyen insülini üreten hücreler pankreas kanseri tarafından yok edilirse kan şekeri seviyeleri yükselebilir. Yeni ve şüpheli diyabet teşhisi konan bir hasta, büyük ihtimalle nedeni kanser olmasa da pankreas kanserini dışlamak için muayene edilmelidir.
Pankreas kanseri için risk faktörleri nelerdir?
Sigara İçmek: Pankreas kanserine yakalanma riski sigara içenlerde içmeyenlere göre iki kat fazladır. Ek olarak puro, pipo ve dumansız diğer tütün ürünleri de riski artırmaktadır.
Yaş: Pankreas kanseri genellikle 60 ila 80 yaşları arasında görülmektedir.
Cinsiyet: Erkeklerde pankreas kanseri görülme sıklığı kadınlardan daha fazladır.
Kronik Pankreatit
Ailede pankreas kanseri varlığı
Diyabet: İnsülin hormonu vücuttaki karbonhidratları yeterince metabolize edemediğinde ortaya çıkan tip 2 diyabet, bazı araştırmalarda pankreas kanseri ile ilişkilendirilmiştir.
Pankreatik kistik tümörler: Pankreas içinde bulundukları yere bağlı olarak, bazı pankreas kistleri (intraduktal papiller müsinöz neoplazmalar olarak da bilinirler) kanser öncülü veya kanserli hücrelere dönüşebilirler. Kanser pankreas içindeyse ve kan damarlarına, lenf bezlerine veya diğer organlara yayılmadıysa, iyileştirme amacı ile ameliyat yapılabilir. Ne yazık ki pankreas kanseri olan hastaların sadece %20’si bu tür bir ameliyat için uygundur. Pankreas kanseri hastalarının çoğunda tanı konulduğu anda metastatik hastalık (tümör hücresinin başka bir yere sıçraması) görülmektedir. Bu hastalar cerrahiden fayda görmemektedir. Bununla birlikte, metastatik kanserli hastalarda semptomları tedavi etmek veya komplikasyonları önlemek için bazı durumlarda cerrahi kullanılabilir. Ameliyat ile ilgili detaylı bir bilgilendirme gerekmektedir. Cerrahiye uygun hastalarda pankreas kanserini çıkarmak için kullanılan operasyonun türü, tümörün evresine ve konumuna bağlıdır.
Whipple prosedürü: Pankreas başında gelişen pankreas kanserleri için birincil cerrahi tedavi, genellikle pankreatikoduodenektomi olarak da bilinen Whipple ameliyatıdır. Bu tedavi sırasında pankreasın başı, duodenumun büyük bir kısmı (ince bağırsağın ilk bölümü), safra kanalının bir kısmı, safra kesesi ve ilgili tüm lenf düğümleri çıkarılır. Tüm duodenum, tüm pankreas ve midenin bir parçası bazen cerrah tarafından çıkarılabilir. Prosedürün gerçekleştirilmesi ortalama altı saat sürer. Whipple prosedürünün ardından çoğu hasta bir-iki hafta arası hastanede kalır.
Distal pankreatektomi: Distal pankreatektomi, organın başını yerinde tutarken pankreasın gövdesinin ve kuyruğunun çıkarılmasını içerir. Bu operasyona yakın komşuluk nedeni ile dalağın da çıkartılması eşlik edebilir.